سبد خرید شما خالی است.
بافت های بدن انسان، بخشی از فصل دنیای زنده (فصل اول) از زیست دهم است که گاها یک سوال از این بخش در کنکور مطرح می‌شود! در ادامه نکات کنکوری و مهم این بخش را فرا خواهید گرفت.
دسترسی سریع پنهان
انواع بافتهای بدن انسان
بدن انسان از چهار نوع بافت تشکیل شده است.در اندام‌ها و دستگاه‌های مختلف بدن˓ انواع بافت‌ها با نسبت‌های مختلفی وجود دارند.این چهار نوع بافت شامل: ۱.بافت پوششی ۲.بافت پیوندی ۳.بافت ماهیچه‌ای ۴.بافت عصبی
بافت پوششی
ویژگی‌های بافت پوششی
- یاخته‌های این بافت بسیار به یکدیگر نزدیک هستند.
- در بین سلول‌ها فضای بین سلولی اندکی وجود دارد.
- در زیر یاخته‌های این بافت، بخشی به نام غشاپایه وجود دارد که یاخته‌های این بافت را به یکدیگر و به بافتهای زیر آن، متصل نگه می‌دارد.
- نکته: غشای‌پایه شبکه‌ای از رشته‌های پروتئینی و گلیکوپروتئینی است؛ یعنی ساختاری فاقد یاخته (سلول) می‌باشد.
انواع بافت پوششی
۱ . سنگفرشی تک لایه
- این پوشش مناسب برای تبادلات مواد و گاز‌ها می‌باشد.
- مثال: در دیواره مویرگ‌های خونی و در سطح خانه‌های ششی
۲ . مکعبی تک لایه
- سلول‌های مکعبی، دارای طول و عرض تقریبا یکسان می‌باشند.
- مثال: در نفرون‌ها (کلیه)
۳ . استوانه ای تک لایه
- سلول‌های کشیده دارد.
- طول این سلول‌ها از عرضشان بیشتر است.
- مثال: در سطوح درونی روده و معده
۴ . سنگفرشی چند لایه
- سلولهایش دائما در حال تقسیم هستند (سرعت تقسیم بالا) بنابراین:
- این نوع پوشش برای بخش‌های در معرض فرسودگی مناسب است.
- مثال: در دهان و سطح درونی مری و همچنین در پوست
۵ . استوانه ای مژکدار
- این سلول‌ها برروی سطح خود، دارای مژک هستند.
- این مژک‌ها متحرک می‌باشند.
- مثال: در سطح داخلی مجاری تنفسی (این سلول‌ها با زنش مژک‌هایشان باعث خروج ذرات خارجی از مجاری تنفسی میشوند.)
بافت پیوندی
ویژگی‌های بافت پیوندی
این بافت از سه جزء تشکیل شده است:
- یاخته: که خود انواع مختلفی دارد.
- رشته‌های پروتئینی: مانند کلاژن (برای استحکام) و الاستیک (ارتجاعی و کشسان)
- ماده‌ی زمینه‌ای: ممکن است مایع، جامد و یا نیمه جامد باشد.
- فضای بین سلولی زیادی دارد. (برخلاف بافت پوششی)
انواع بافت پیوندی
۱. بافت پیوندی سست
- ماده زمینه‌ای شفاف، بی‌رنگ و چسبنده‌ای دارد که ترکیبی از انواع مولکول‌های درشت، مانند گلیکوپروتئین است.
- این بافت معمولا بافت پوششی را پشتیبانی می‌کند.
- مثال: در زیر بافت پوششی پوست، متصل کننده بافت پوششی به ماهیچه‌های زیرین
- نکته: با توجه به شکل در بافت پیوندی سست علاوه بر یاخته‌ها، رشته‌ها و ماده زمینه‌ای، رگ خونی نیز وجود دارد.
- نکته: رشته‌های کلاژن از رشته‌های کشسان قطور‌تر هستند.
۲. بافت پیوندی متراکم
- در مقایسه با بافت پیوندی سست، رشته‌های کلاژن بیشتر، تعداد یاخته‌ها کمتر و ماده زمینه‌ای اندکی دارد.
- بنابراین، مقاومت آن از بافت پیوندی سست بیشتر است.
- مثال: در رباط (اتصال‌دهنده استخوان به استخوان) و زردپی (اتصال‌دهنده ماهیچه به استخوان) و بخش‌هایی از قلب
۳. بافت چربی
- بافت چربی نیز نوعی بافت پیوندی است که یاخته‌های آن سرشار از چربی هستند.
- این بافت بزرگترین ذخیره انرژی بدن است. همچنین نقش ضربه‌گیری و عایق حرارتی هم دارد.
- نکته: به علت وجود چربی در یاخته‌های این بافت، هسته آن به حاشیه سلول رانده شده‌است.
۴. خون
- خون نوعی بافت پیوندی است.
- ماده زمینه‌ای آن مایع بوده و پلاسما نام دارد.
۵. غضروف
- نوعی بافت پیوندی است.
- ماده زمینه‌ای آن نیمه جامد می‌باشد.
- رشته‌های کشسان آن زیاد بوده و قابلیت انعطاف‌پذیری دارد.
۶. استخوان
- استخوان سخت‌ترین نوع بافت پیوندی است.
- ماده‌ی زمینه‌ای آن شامل رشته‌های کلاژن و مواد کلسیم‌دار می‌باشد.
بافت ماهیچه‌ای
انواع بافت ماهیچه‌ای
۱ .ماهیچه‌های مخطط (اسکلتی)
- سلول‌های رشته‌ای و بدون انشعاب مخطط دارند.
- مخطط بودن آن به علت وجود رشته‌های اکتین و میوزین در داخل سلول‌هاست.
- سلول‌های آن چندهسته‌ای هستند و پس از تولد تقسیم نمی‌شوند.
- این نوع ماهیچه عملکرد ارادی دارد و انقباض آن سریع و زودگذر است.
- مثال: دهان، دیافراگم و اسفنکتر خارجی مخرج
۲ .ماهیچه قلبی
- مانند ماهیچه‌ی اسکلتی، مخطط است.
- برخلاف ماهیچه‌اسکلتی سلول‌های رشته‌ای آن، منشعب هستند.
- سلولهایش یک یا دو هسته‌ای هستند و بعد از تولد تقسیم نمی‌شوند.
- عملکرد این ماهیچه غیرارادی است و انقباضات سریع دارد.
- مثال: قلب
۳ .ماهیچه صاف
- سلول‌های دوکی شکل، بدون خط و بدون انشعاب دارند.
- سلولهایش تک هسته‌ای هستند.
- عملکرد این ماهیچه غیرارادی است و انقباضات کند و بادوام دارد.
- مثال: اسفنکتر داخلی مخرج، مری و معده
- نکته: به طور کلی میتوان گفت ماهیچه‌های دیواره لوله گوارش از نوع صاف و غیر ارادی هستند، به‌جز: دهان و ابتدای حلق و اسفنکتر خارجی مقعد.
- نکته: بزرگ شدن ماهیچه‌های اسکلتی و قلبی، حاصل بزرگ شدن سلول‌های آن‌هاست، نه تقسیم سلولی.
بافت عصبی
ویژگی‌های بافت عصبی
- نورون‌ها، سلول‌های اصلی بافت عصبی هستند.
- هر نورون شامل سه بخش: جسم سلولی، دندریت و آکسون می‌باشد.
- در نورون‌ها جهت حرکت پیام عصبی از دندریت به آکسون است.
- نورون‌ها با سلول‌های بافتهای دیگر (مانند ماهیچه‌ها) ارتباط دارند.
- نورون‌ها با پیام‌های عصبی ماهیچه‌ها را تحریک می‌کنند تا منقبض شوند.
- نکته: علاوه‌بر نورون‌ها که یاخته های اصلی این بافت هستند، سلول‌های دیگری نیز در بافت عصبی وجود دارند که وظیفه آن‌ها تغذیه و پشتیبانی از نورون‌ها می‌باشد.
در صورتی که برای زیست سال دهم، نیاز به یک آموزش جامع و مفهومی دارید، استفاده از بسته مفهومی زیست دهم را به شما توصیه می‌کنم. برای اطلاعات بیشتر بر روی تصویر زیر کلیک کنید:
دانلود فایل PDF خلاصه‌ای از بافت های بدن انسان زیست دهم
در صورتی که نیاز به یک بسته آموزشی کامل جهت تدریس مفهومی زیست دهم دارید، بر روی لینک زیر کلیک کنید:
در انتهای توصیه می کنم به مطالب زیر هم سر بزنید:
برای دریافت مطالب کنکوری بیشتر، عضو کانال تلگرام زیست کنکور و پیج اینستاگرام زیست ما بشوید و برای تماشای کلیپ های آموزشی به کانال آپارات ما نیز مراجعه کنید.
اگر شما هم راجع به مبحث “بافتهای بدن انسان زیست‌شناسی دهم” سوالی دارید، زیر همین پست بنویسید. قول می دهیم تا جای ممکن پاسخ دهیم.
