50 درصد تخفیف برای بسته‌های آموزشی زیست و شیمی (تا 20 اردیبهشت) مشاهده محصولات

گوارش و جذب مواد زیست دهم (خلاصه)

گوارش و جذب مواد زیست دهم
  مطالب زیست کنکور   زمان مطالعه 8 دقیقه  20 / 01 / 1399
دستگاه گوارش زیست دهم

عملکرد دستگاه گوارش

عملکرد دستگاه گوارش هضم و جذب مواد غذایی است که هضم به معنای تجزیه مواد غذایی به مولکول های کوچک قابل جذب است.

دو بخش اصلی دستگاه گوارش:

۱)لوله گوارش: به ترتیب عبارتند از دهان، حلق، مری، معده، روده باریک، روده بزرگ، راست روده و مخرج

۲)اندام های گوارشی: کبد، لوزالمعده (پانکراس)، کیسه صفرا، غدد بزاقی، زبان و دندانها

دو نوع گوارش در لوله گوارش رخ میدهد:

 ۱)گوارش مکانیکی: آسیاب غذا

 ۲)گوارش شیمیایی: تبدیل مولکولهای بزرگ به کوچک

حرکات لوله گوارش زیست دهم

دو نوع حرکت در لوله گوارش وجود دارد:

۱) حرکت کرمی شکل:

  •  تشکیل حلقه گوارشی
  •  رانش غذا در طول لوله گوارش
  •  نقش مخلوط کنندگی

۲) حرکت قطعه قطعه کننده:

  •  بخش هایی از لوله به صورت یک در میان منقبض میشوند.
  •  تداوم آن در لوله موجب ریزتر شدن و مخلوط شدن بیشتر با شیره های گوارشی می‌شود.
لایه های لوله گوارش زیست دهم
ساختار معده گوارش زیست دهم

ساختار لوله گوارش:

دیواره‌ی بخش های مختلف لوله گوارش ساختار تقریبا مشابهی دارد.

از خارج به داخل عبارتند از:

  1.  بیرونی
  2.  ماهیچه‌‌ای
  3.  زیرمخاطی
  4.  مخاطی

 لایه بیرونی:

  • ۱) بخشی از صفاق (روده بند)
  • ۲) دارای بافت پیوندی سست

لایه ماهیچه‌ای:

  • دارای بافت پیوندی سست
  • دارای شبکه یاخته های عصبی
  • در سرتاسر لوله گوارش از نوع ماهیچه صاف است، به جز دهان، حلق، ابتدای مری و بنداره(اسفنکتر)خارجی مخرج که از نوع مخطط هستند.
  • ماهیچه‌ی صاف عموما به دو شکل حلقوی و طولی است که طولی نسبت به حلقوی بیرونی تر است.
  • معده یک لایه مورب نیز دارد که از همه داخلی تر است.
فلش کارت گوارش زیست دهم ماهیچه مخطط
فلش کارت ماهیچه های مخطط لوله گوارش

فلش کارت بالا، نمونه‌ای از فلش‌کارت‌های جامع زیست ماست و باعث می‌شود زیست کنکور را دیگر فراموش نکنید! برای اطلاعات بیشتر روی فلش‌کارت زیست کلیک کنید.

لایه زیرمخاطی:

لایه مخاطی:

  • دارای بافت پیوندی سست
  • دارای بافت پوششی
  • در بخش های مختلف کارهای مختلفی مثل جذب و ترشح انجام میدهد مانند یاخته های پوششی سطحی معده که بیکربنات (HCO۳)ترشح میکنند.
حلق گوارش زیست دهم

چهار راه حلق در هنگام بلع:

  1. بینی: بسته شدن با زبان کوچک
  2. دهان: بسته شدن با زبان بزرگ
  3. نای: بسته شدن با اپی گلوت (برچاکنای)
  4. مری: مسیر باز برای بلع

 

دهان:
  • آغاز گوارش مکانیکی و شیمیایی
  • کمک آمیلاز بزاق به گوارش نشاسته
مری:
  • پشت نای قرار دارد.
  • با حرکات کرمی شکل خود، غذا را به معده میراند.
یاخته های دیواره معده زیست دهم
معده:
  • یاخته حفره معده شامل یاخته های پوششی سطحی است که ماده مخاطی و بیکربنات ترشح میکنند.
  • یاخته های غده های معده:
  1. یاخته کناری: ترشح کلریدریک اسید (اسید معده) و فاکتور داخلی معده
  2. یاخته اصلی: ترشح آنزیم های معده (پروتئاز و لیپاز)
  3. یاخته ترشح کننده ماده مخاطی
  • تشکیل کیموس در آن
روده باریک:
  • گوارش نهایی کیموس در ابتدای آن که دوازدهه نام دارد، انجام میشود.
  • شیره روده شامل موسین (از جنس گلیکو پروتئین)، آب، یونهای مختلف مثل بیکربنات و انواعی از آنزیم ها است.
پانکراس یا لوزالمعده دستگاه گوارش
لوزالمعده (پانکراس):
  • آنزیم ها و بیکربنات آن به دوازدهه میریزد.
  • آنزیم های لازم برای گوارش شیمیایی انواع مواد را دارد.
  • پروتئازهای آن قوی و متنوع اند و میتوانند خود لوزالمعده را تجزیه کنند، به همین دلیل درون روده باریک فعال میشوند.
  • دو هورمون انسولین و گلوکاگون ترشح میکند. (زیست یازدهم)
کبد و مجاری صفراوی
کبد:
  • سازنده صفرا است.
  • انتقال مواد غذایی جذب شده به آن توسط دستگاه گردش خون
  • ساخت گلیکوژن و پروتئین
  • ذخیره آهن و برخی ویتامین ها
کیسه صفرا در گوارش انسان
صفرا:
  • کبد آن را میسازد.
  • در کیسه صفرا ذخیره میشود.
  • آنزیم ندارد.
  • ترکیب آن شامل نمک های صفراوی، بیکربنات (خنثی کردن حالت اسیدی کیموس معده)، کلسترول و فسفولیپید
  • کمک به گوارش چربی‌ها

این کلیپ بخشی کوتاه از پکیج مفهومی زیست دهم است. برای تماشای کلیپ‌های بیشتر و سایر اطلاعات بر روی دکمه زیر کلیک کنید:

روده بزرگ
روده بزرگ:
  • ابتدای آن روده کور نام دارد.
  • پرز ندارد.
  • یاخته های پوششی مخاط آن، ماده مخاطی ترشح می‌کنند.
  • آنزیم گوارشی ترشح نمی‌کند.
  • دارای حرکات آهسته

در صورتی که نیاز به یک بسته آموزشی کامل جهت تدریس مفهومی زیست دهم دارید، بر روی دکمه زیر کلیک کنید:

توصیه می‌کنم به خلاصه‌های دیگه رو هم مطالعه کنید:

اگر احساس می‌کنید نکته مهمی راجع به گوارش و جذب مواد زیست دهم جا مانده، زیر همین پست کامنت بگذارید…

    از کجا شروع کنم؟پیشنهاد می‌کنیم مسیر زیر را برای مطالعه و یادگیری طی کنید.

    ریحانه ابوالحسنی

    دانشجوی پزشکی دانشگاه سراسری اراک، مدیر محتوای سایت نکته زیست

    درباره این مطلب نظر دهید !

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    177 نظر در “گوارش و جذب مواد زیست دهم (خلاصه)

    1. پینگ بک: نکات کنکوری و مهم ساختار دستگاه عصبی (زیست یازدهم) – بیوزیک

    2. پینگ بک: نوکلئیک اسیدها زیست دوازدهم (خلاصه) - نکته زیست

    3. Bita می گوید :

      سلام خسته نباشید ،خیلیییی خوب بود ?????من آموزشای مفهومیتونو برای یازدهم و دوازدهمو هم گرفتم خیلی خوبن بهتر از هر معلمی تو کمترین زمان تدریس میکنید?❤?

    4. Sh از اصفهان می گوید :

      ممنون .باعث شد مروری مفید و مختصری بر مطالب داشته باشم.سپاسگزار تمام زحمات شما هستم.

    5. Mitra_sf می گوید :

      سلام دکتر مثل همیشه عالی …???بسیار مفید و پرمحتوا و در عین حال بسیار ساده و قابل درک برای همه …در ضمن خیلی خوب و واضح توضیح میدید به طوری که هیچ ابهامی باقی نمی مونه?

    6. نگین می گوید :

      سلام دکتر خیلی ممنون بابت تمام مطالب من درسنامه هرکتابی رو مطالعه میکردم بازم مشکل داشتم فصل گوارشو ولی بعد از اینکه این مطالبو خوندم خیلی خوب متوجه شدم خیلی عالی بود?

    7. rezvan می گوید :

      عالی✌??متخصر و مفید.همینکه مثل بقیه کتاب های کمک درسی و جزوه های زیست توضیحات زیاد و بیهوده نمیدین خوبه.مخصر و مفید

    8. سوگل می گوید :

      برای دوره ی سریع خوبه با کتاب متن ومکس گاج برابری میکنه،اگر به صورت نقشه ی ذهنی باشه ماندگاریش در ذهن بیشتر میشه،چند تا نکته رو هم جا انداختین

    9. سوگل می گوید :

      سلام،برای دوره ی سریع خیلی خوبه با کتاب متن ومکس گاج برابری میکنه اگر به صورت نقشه ذهنی باشه بهترتوی ذهن میمونه،یه جاهایی هم چند نکته رو جاانداختین.

    10. Smirw می گوید :

      خیلی خوب بود . به صورت خلاصه و عالی همه نکات مهم رو یکجا داشت و برای مرور بسیار مناسبه… خسته نباشید

    11. فاطمه می گوید :

      سلام ووقت بخیر??
      من دانش اموزکنکوری درسطح متوسط درسی (درحال دست وپازدن برای رسیدن ب سطح عالی?)،مقاله روخوندم..عالی بودازنظرمن♥..البته ک اقای ابولحسنی بهترین هستن درحوزه زیست شناسی??..چقدقشنگ ازابتدای مبحث شروع کردن ازکوچک ترین جزییات?..عملکردلوله گوارش وجزءبه جزء قسمتهاش..مثلامن قبلنانمیدونستم پانکراس،همون لوزالعمده س(بین خودمون باشه ها:/.?.)،قشنگ توی پرانتزم قیدکردن ک اگ کسی ب مشکل من دچارهس مشکلش رفع شه??….خب خب موردبعدی،شکلهایی ک کشیدن رو همشو اسکرین گرفتم اخه شکلای کتابم ب این خوشگلی نیستن?..البتع شکل معده روزیادندوست چون مثل کتابه جدیدنیس??،امااون یکی ک قسمتای لوله گوارش هس خیلی خوبه ک غده ورگ ها ویاخته های عصبی رو نشون دادن مرسی!?♥ ولی یه شکل دیگ کشیدن ازکله آدمیزاد..ان شاءالله ک منظورشون ازگلو،حلق باشه آخه مابه اون۴راهه میگیم حلق،وبه کل بخش جلوی گردن میگیم گلو..ینی حلق جزوی ازگلوتشریف داره???‍♀..البته شایدم من اشتباه میکنم.??.بعداون شکلی ک مجرای صفراوی وپانکراس هم کشیدن دلم نگرف اخه اینجابایددرست نشون میدادن ک رگ کبد(مجرای مشترک) وصفراباهم متحدمیشن ومجرای صفراوی رومیسازن ورگ پانکراس یکیش بااین رگه متحدمیشه ویکی دیگشم بالاترازاین رگه ب روده واردمیشه ولی خب دستشونم دردنکنه..ایشون فک کردن ماخودمون اوستاییم.???.اماتوی کلیپشون اینوبیشترتوضیح دادن الان دیدم???‍♀..
      امامن یه تشکرخوشگل بدهکاراقای دکترم بابت این کلیپای خوشگلی ک میذارن تلگرام..من واقعایادمیگیرم ینی زبونشون روخوب میفهمم ..خسته نباشیدوخداقوت♥??

    12. mohammad می گوید :

      سلام دکتر جان عالی بود خیلی سریع میشه مباحث مهم رو مرور کرد در حد چند دقیقه اونم برای زیست که بسیار فرار هستش..تشکر❤❤❤

      • روح اله ابوالحسنی می گوید :

        اگر فرصتی شد و ناشران همکاری مناسب داشتند حتما ولی توصیه می‌کنم کتاب درسی رو قبل کنکور چند بار بخونید

    13. شایان الهیاری می گوید :

      خیلی مرور خوبی بود لطفا اگه مقدوره برای بقیه فصل ها هم این کار رو انجام بدید?

    14. سما اسلامی می گوید :

      خلاصه خوبی بودی بود،برای اینکه تورق سریع و تست مروری فوق العاده است.این نوع خلاصه نویسی برای فصل های طولانی مفیده چون باعث میشه اعتماد به نفس داشته باشی تا بتونی تست زنی رو شروع کنی?

      • روح اله ابوالحسنی می گوید :

        درسته یه نظم به ذهن شما میده ولی برای مرور از کتاب درسی زیست استفاده کنید

    15. زیبایی می گوید :

      مثل همیشه خوب و پر محتوا ،لطفا برای فصل های دیگه هم بنویسید برای جمع بندی خیلی خوبه

      • روح اله ابوالحسنی می گوید :

        البته کتاب درسی رو کامل مرور کنید. چیزی رو جا نندازید. زیست رو با خلاصه صرف نمیشه مرور کرد

    16. Fateme می گوید :

      خیلی خوب و عالی بود فقط در مورد غده های بزاقی و تعدادشون هم خوب میشد توضیح میدادید و اینکه برای لایه های لوله گوارش بهتر میشد اگر نکات بیشتری رو ذکر می کردید ولی در کل عالی بود

    17. حامد یحیی ئیان می گوید :

      خیلی خلاصه و عالی بود فقط راجع به گردش مواد در دستگاه گوارش مثل سیاهرگ باب کبدی صحبت نشده??

    18. علی سلیمانی می گوید :

      سلام
      مثل همیشه کارتون حرف نداره
      فقط کاشکی جواب سوالات رو در تلگرام پاسخ میدادید❤️
      ممنون

      • روح اله ابوالحسنی می گوید :

        اگر سوالات معقول و چارچوب تعیین شده باشه حتما پاسخ میدم. ولی سایر سوالات متاسفانه فرصتش نیست. ببخشید امیدوارم که درک کنید

    19. Mahdi می گوید :

      میشه درباره اصول مطالعه هم توضیح بدید واینکه زمان مطلالعه تا تست چقدر باشه ممنون میشم جوابم رو بدید

      • روح اله ابوالحسنی می گوید :

        به سایر مقالات سایت مراجعه کنید. نحوه مطالعه زیست رو کامل توضیح دادم

    20. سید رضا می گوید :

      خیلی خوب و عالی و قابل فهم بود

      چگونه سرعت خودمو تو درس خوندن افزایش بدم ؟؟؟
      خیلی کند درس میخونم.

    21. آیدا بهرامیان می گوید :

      بسیار متشکرم از تدریس خوب و مفیدتون خلاصه ای که براتون تو سایتتون گذاشتین خیلی جامع و کاربردی بود انشاالله در تمام مراحل همینقدر خوب بدرخشید??

    22. A.A می گوید :

      مختصر و مفید ! اینکه مطالب خلاصه و طبقه بندی شده بود خیلی عالی بود و من خیلی راحت تو همین چند دقیقه کل فصل رو مرور کردم:)

    23. Helia .R می گوید :

      با تشکر از بیان مطالب مفیدتون
      من در فصل گوارش دچار مشکل بودم و از این که این مطلب را در اختیارمون گذاشتید کمال تشکر را دارم?

    پرفروش‌ترین محصولات

    محصولاتی که بهترین بازخورد را داشته‌اند

    پیشنهاد ‌‌ امروز

    اگر می‌خواهید زیست کنکور را فراموش نکنید، استفاده از فلش کارت‌های زیست با جعبه لایتنر، بهترین و سریع‌ترین راه حل ممکن است.

    مشاهده