سبد خرید شما خالی است.
ماهیچه های اسکلتی، بخشی از فصل دستگاه حرکتی (فصل سوم) از زیست یازدهم است! که معمولا یک سوال از این بخش در کنکور مطرح میشود. در ادامه با خلاصه‌ای از ماهیچه های اسکلتی زیست یازدهم آشنا خواهید شد و نکات کنکوری و مهم این بخش را فرا خواهید گرفت.
بدن انسان بیش از ۶۰۰ ماهیچه اسکلتی دارد که با انقباض خود بسیاری از حرکات بدن را ایجاد می‌کنند.
- بسیاری از ماهیچه ها به صورت جفت باعث حرکات اندام‌ها می‌شوند؛ زیرا ماهیچه ها فقط قابلیت انقباض دارند.
- انقباض هر ماهیچه فقط میتواند استخوانی را در جهتی خاص بکشد، ولی آن ماهیچه نمی‌تواند استخوان را به حالت قبل برگرداند.
- این وظیفه بر عهدۀ ماهیچۀ متقابل آن است.
- هنگامی که یکی از جفت ماهیچه‌های متقابل درحال انقباض است، ماهیچه دیگر در حال استراحت است.
- همه ماهیچه های اسکلتی باعث حرکت استخوانی نمی‌شوند مثل ماهیچه دیافراگم که اتصال استخوانی ندارد پس برخی از ماهیچه های اسکلتی فاقد اتصال استخوانی هستند.
- ماهیچه‌های اسکلتی تحت کنترل ارادی هستند اما میتوانند غیرارادی هم منقبض شوند مثل انعکاس.
وظایف ماهیچه های اسکلتی
ساختار ماهیچه اسکلتی
- در اطراف هر دسته تار و اطراف هر ماهیچه را بافت پیوندی احاطه کرده اما اطراف هر تار ماهیچه‌ای را غشا فرا می‌گیرد.
- دسته تارها با غلافی از بافت پیوندی رشته ای محکم احاطه شده است. این غلاف های پیوندی در انتها، به صورت طناب یا نواری محکم به نام زردپی در می‌آیند زردپی‌های دوانتهای ماهیچه به استخوان متصل می‌گردند.
- معمولا با تغییرکوتاهی در طول ماهیچه و انقباض آن استخوان متصل به آن به اندازه زیادی جا‌یه‌جا میشود. علت آن نحوه اتصال ماهیچه به استخوان است.
تار (یاخته) ماهیچه اسکلتی
- هر تار ماهیچه‌ای به شکل استوانه‌ای و چندهسته‌ای است (چون در دوران جنینی از بهم پیوستن چند یاخته ایجاد شده است)
- هر تار ماهیچه‌ای تعداد زیادی رشته به نام تارچه ماهیچه‌ای دارد که موازی در طول یاخته قرار دارند.
- شبکه اندوپلاسمی در اطراف تارچه ها دیده میشود.
- تارچه‌ها از واحدهای تکراری به نام سارکومر تشکیل شده‌اند.
- در دو انتهای سارکومر خط z وجود دارد.
دو نوع رشته اکتین و میوزین در سارکومر قرار دارند:
- ۱- اکتین: نازک و از یک طرف به خط z متصل اند.
- ۲- میوزین: ضخیم و دربین رشته های اکتین قرار گرفته اند و دارای سرهایی برای اتصال به اکتین هستند.
مکانیسم انقباض ماهیچه
مکانیسم انقباض ماهیچه
ویدئوی بالا بخشی از پکیج مفهومی زیست یازدهم است. برای اطلاعات، اینجا کلیک کنید.
- بارسیدن پیام از مراکز عصبی تحریک از طریق هم‌پایه (سیناپس) بین نرون و یاخته به آن می‌رسد.
- ناقل عصبی از پایانه آزاد میشود و به گیرنده های خود در سطح یاخته ماهیچه ای متصل میشود.
- اتصال ناقل عصبی به گیرنده اش باعث به وجود آمدن یک موج تحریکی درطول غشای یاخته میشود.
- تحریک یاخته ماهیچه ای باعث میشود یون هاس کلسیم از شبکه آندوپلاسمی آزاد شود.
- با آزاد شدن کلسیم سر های میوزین به رشته های اکتین متصل شده و تغیر شکل پیدا می‌کند.
- این تغییر شکل باعث نزدیک شدن خطوط z، کوتاه شدن طول سارکومر و در مجموع کاهش طول ماهیچه میشود.
نقش انرژی در انقباض
- لغزیدن اکتین و میوزین در مجاورت هم به انرژی نیاز دارد.
- باید پل های اتصال اکتین و میوزین دائما تشکیل شده
- با حرکتی پارو مانند به یک سمت کشیده شده
- سپس سرهای متصل شده جدا شوند و به بخش جلو تر متصل شوند.
- این لیز خوردن, اتصال و جدا شدن سر های میوزین صدها مرتبه در ثانیه تکرار میشود تا ماهیچه اسکلتی منقبض شود.
توقف انقباض
- پیام عصبی متوقف میشود.
- یون های کلسیم با انتقال فعال به شبکه سارکوپلاسمی برمی‌گردد.
- در عدم حضور کلسیم، رشته‌های اکتین و میوزین هم از همدیگر جدا می‌شوند
- سارکومر به حالت استراحت خود باز میگردد.
تامین انرژی انقباض
- بیشتر انرژی لازم از سوختن گلوکز به دست می‌آید.
- در ماهیچه گلیکوژن ذخیره ای وجود دارد که در صورت لزوم به گلوکز تجزیه میشود و گلوکز هم:
۱- در اثر سوختن کامل با اکسیژن کافی انرژی لازم برای ساخت ATP را در عرض چند دقیقه فراهم می‌کند.
۲- در صورت فعالیت های شدید اکسیژن کافی به ماهیچه نمی‌رسد و تجزیه گلوکز به صورت بی هوازی انجام میشود و لاکتیک اسید تولید میشود.
- انباشته شدن لاکتیک اسید در ماهیچه ها بعد از تمرینات ورزشی طولانی باعث درد و گرفتگی میشود که به مرور با تجزیه آن، این درد از بین میرود.
- برای انقباضات طولانی تر ماهیچه ها از اسیدهای چرب به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند.
- ماده دیگری که تولید ATP می‌کند کراتین فسفات است که میتواند طبق واکنش زیر ATP را به سرعت بازتولید کند:
انواع یاخته های بافت ماهیچه ای
۱- یاخته‌های کند
- برای حرکات استقامتی مثل شنا کردن
- دارای مقدار زیادی میوگلوبین (شبیه هموگلوبین) هستند که مقداری اکسیژن را ذخیره می‌کنند.
- این تارها بیشتر انرژی خود را به صورت هوازی بدست می‌آورند.
۲- یاخته‌های تند یا سفید
- سریع منقبض می‌شوند و مسئول انقباضات سریع مثل دوی سرعت و وزنه برداری هستند.
- میتوکندری کمتری دارند.
- انرژی خود را بیشتر از راه تنفس بی هوازی بدست می‌آورند.
- میوگلوبین کمتری دارند.
- زودتر خسته می‌شوند و انرژی خود را از دست می‌دهند.
- افراد کم تحرک تارهای تند بیشتری دارند.
- با ورزش این تارها به تارهای کند تبدیل می‌شوند.
- بسیاری از ماهیچه های بدن هر دو نوع یاخته را دارند.
حرکت در جانوران
- جانوران حداقل در بخشی از زندگی خود میتوانند از جایی به جای دیگر حرکت کنند.
- شیوه های حرکتی در جانوران متنوع است. (شناکردن، پرواز کردن، دویدن و خزیدن)
- اساس حرکت در جانوران مشابه است (برای حرکت در یک سو جانور باید نیرویی در خلاف جهت آن وارد کند.)
- برای حرکت، جانوران نیاز به ساختارهای اسکلتی و ماهیچه ای هستند.
انواع اسکلت در جانوران
اسکلت آب ایستایی
- دراثر تجمع مایع درون بدن به آن شکل می‌دهد.
- عروس دریایی دارای این نوع اسکلت است.
- در این جانوران با فشار جریان آب به بیرون جانور به سمت مخالف حرکت می‌کند.
اسکلت بیرونی
- علاوه بر حرکت، نقش محافظتی نیز دارد.
- با افزایش اندازه جانور باید بزرگتر و ضخیمتر شود.
- بزرگ بودن اسکلت خارجی باعث سنگین‌تر شدن آن میگردد که در حرکت جانور محدودیت ایجاد می‌کند؛ پس اندازه این جانوران از حد خاصی بیشتر نمی‌شود.
اسکلت درونی
- مهره داران
- انواعی از ماهی‌ها (کوسه ماهی) جنس اسکلت غضروفی است ولی در سایر مهره داران، استخوانی است که غضروف نیز دارد.
- ساختار استخوان در این جانوران بسیار مشابه انسان است.
دانلود فایل PDF خلاصه‌ای از ماهیچه های اسکلتی زیست یازدهم
در انتهای توصیه می کنم به مطالب زیر هم سر بزنید:
برای دریافت مطالب کنکوری بیشتر، عضو کانال تلگرام زیست کنکور و پیج اینستاگرام زیست ما بشوید و برای تماشای کلیپ های آموزشی به کانال آپارات ما نیز مراجعه کنید.
اگر شما هم راجع به ” ماهیچه های اسکلتی زیست یازدهم ” سوالی دارید، زیر همین پست بنویسید. قول می دهیم تا جای ممکن پاسخ دهیم.
پینگ بک: گوارش و جذب مواد زیست دهم (خلاصه) – بیوزیک
پینگ بک: ساختار و عملکرد قلب زیست دهم (خلاصه) – بیوزیک
پینگ بک: چرخه کربس و زنجیره انتقال الکترون زیست دوازدهم – بیوزیک
پینگ بک: نکات کنکوری و مهم گلیکولیز (قندکافت) زیست دوازدهم – بیوزیک
پینگ بک: چرخه کربس و زنجیره انتقال الکترون زیست دوازدهم – بیوزیک
سلام من کلاس هشتمم و نمونه دولتی مطهره میخونم
و تدریس معلم من کامل تر از اطلاعات سایتتون هست:|
سلام. درسنامه های سایت ما خلاصه است و فقط نکات مهم رو قرار دادیم. آموزش های کامل ما داخل پکیج هست. در ضمن عناوین هشتم ارتباطی با دروس کنکوری ندارن.