سبد خرید شما خالی است.
گلیکولیز یا قندکافت (تامین انرژی)، گفتار اول از فصل از ماده به انرژی از زیست دوازدهم است. این قسمت، یکی از سوژه های مورد علاقه طراح کنکور است. در ادامه نکات کنکوری و مهم گلیکولیز را بررسی خواهیم کرد.
تنفس یاخته‌ای
ما برای انجام فرایند تنفس سلولی که طی آن ATP تولید می‌شود، به اکسیژن نیاز داریم. انرژی ذخیره‌شده در گلوکز در تنفس یاخته‌ای، برای تشکیل مولکول ATP به‌کار می‌رود.
واکنش زیر تنفس یاخته‌ای هوازی را نشان می‌دهد:
C۶H۱۲O۶ + ۶O۲ + ADP + P → ۶CO۲ + ۶H۲O + ATP
ATP مولکول پرانرژی
- حفظ هریک از ویژگی‌های جانداران مانند رشد و نمو و تولید مثل به در اختیار داشتن ATP وابسته است.
- ATP شکل رایج انرژیِ در سلول‌ها می‌باشد.
ساختار ATP
- یک قند پنج کربنه ریبوز
- سه گروه فسفات آلی
- یک باز آلی آدنین (پورینی)
ساختار ATP
مراحل ساختن ATP
- ابتدا قند ریبوز و باز آدنین به یکدیگر پیوسته و ایجاد مولکول آدنوزین می‌کنند.
- یک گروه فسفات + آدنوزین ⇐ AMP
- یک گروه فسفات + ADP ⇐ AMP
- یک گروه فسفات + ATP ⇐ ADP
روش‌های ساخته‌شدن ATP
۱- ساخته شدن ATP در سطح پیش‌ماده
- در این روش، گروه فسفات از یک ترکیب فسفات‌دار (پیش‌ماده) مثل کراتین، فسفات برداشته‌شده و به ADP افزوده می‌شود.
- این واکنش در ماهیچه‌ها اتفاق می‌افتد.
۲- ساخته شدن اکسایشی ATP
- در این روشATP از یون فسفات و انرژی حاصل از انتقال الکترون‌ها در راکیزه ساخته می‌شود.
۳- ساخته شدن نوری
- در این روش ATP در سبزدیسه (کلروپلاست) و در غشای تیلاکوئیدها ساخته می‌شود.
قندکافت (گلیکولیز)
اولین مرحله تنفس یاخته‌ای، قندکافت (تجزیه گلوکز) است که در ماده زمینه سیتوپلاسم انجام می‌شود. تجزیه گلوکز در قندکافت، در چند مرحله انجام می‌گیرد.
- محل گلیکولیز: سیتوپلاسم
- ماده اولیه گلیکولیز: گلوکز و ATP
- محصول گلیکولیز: پیرووات، ATP و NADH
مراحل گلیکولیز
- مولکول گلوکز با مصرف دو ATP تبدیل به فروکتوز فسفاته می‌شود.
- مولکول فروکتوز فسفاته تبدیل به دو مولکول قند سه کربنه تک فسفاته می‌شود.
- هر یک از این قندها با گرفتن یک گروه فسفات به اسیدی سه کربنی تبدیل می‌شود.
- هر یک از این مولکول های سه کربنی در نهایت به پیرووات (بنیان پیروویک‌اسید) تبدیل می‌شود.
نکات مهم گلیکولیز
- در پایان مراحل ٣ و ۴، ATP و NADH تشکیل می‌شود.
- ساخته شدن ATP در گلیکولیز در سطح پیش‌ماده انجام می‌شود.
- NADH حامل الکترون است و دو نوکلئوتید دارد و از اضافه شدن الکترون و پروتون به +NAD تشکیل می‌شود.
- +NAD با گرفتن الکترون کاهش و NADH با از دست دادن الکترون اکسایش می‌یابد.
فلش کارت بالا، نمونه‌ای از فلش‌کارت‌های جامع زیست ماست و باعث می‌شود زیست کنکور را دیگر فراموش نکنید! برای اطلاعات بیشتر روی فلش‌کارت زیست کلیک کنید.
ساختار راکیزه
راکیزه دارای دو غشا می‌باشد:
- غشای بیرونی صاف، و غشای درونی آن به داخل چین خورده است.
- این دو غشا فضای داخل راکیزه را به دو بخش داخلی و خارجی (فضای بین دو غشا) تقسیم می‌کنند.
- راکیزه دارای دنای مجزا از هسته می‌باشد که ژن‌های مورد نیاز برای ساخته‌شدنِ انواعی از پروتئین‌های لازم در تنفس یاخته‌ای بر روی آن قرار دارد.
- راکیزه همراه با یاخته و نیز مستقل از آن تقسیم می‌شود.
- همچنین، راکیزه برای انجام نقش خود در تنفس یاخته‌ای به پروتئین‌هایی وابسته است که ژن‌های آن‌ها در هسته قرار دارند و به وسیله رِناتَن‌های سیتوپلاسمی ساخته می‌شوند.
- چرخه کربس و زنجیره انتقال الکترون در میتوکندری رخ می‌دهد.
اکسایش پیرووات
- پیرووات تولید شده در گلیکولیز از طریق انتقال فعال وارد راکیزه شده و در آنجا اکسایش می‌یابد.
- پیرووات در راکیزه یک کربن‌دی‌اکسید از دست می‌دهد و به بنیان استیل تبدیل می‌شود.
- استیل با اتصال به مولکولی به نام کوآنزیم A، استیل کوآنزیم A را تشکیل می‌دهد.
- در این واکنش، NADH تولید می‌شود.
- استیل کوانزیم A در ادامه وارد چرخه کربس خواهد شد.
در صورتی که برای زیست سال دوازدهم، نیاز به یک آموزش جامع و مفهومی دارید، استفاده از بسته مفهومی زیست دوازدهم را به شما توصیه میکنم. برای اطلاعات بیشتر بر روی تصویر زیر کلیک کنید:
دانلود فایل PDF خلاصه‌ای از تامین انرژی زیست دوازدهم
در انتها توصیه میکنم به مطالب زیر هم سر بزنید:
برای دریافت مطالب کنکوری بیشتر، عضو کانال تلگرام زیست کنکور و پیج اینستاگرام زیست ما بشوید و برای تماشای کلیپ های آموزشی به کانال آپارات ما نیز مراجعه کنید.
اگر شما هم راجع به ”گلیکولیز زیست دوازدهم” سوالی دارید، زیر همین پست بنویسید. قول می دهیم تا جای ممکن پاسخ دهیم.
میشه باشی