سبد خرید شما خالی است.
گوارش جانوران، گفتار پایانی از فصل گوارش از زیست دهم است و همیشه یکی از سوژه‌های مورد علاقه برای طرح سوالات جانوری زیست کنکور بوده است. در این مقاله سعی کردم نکات کنکوری و مهم گوارش جانوران را برای شما جمع آوری کنم. ابتدا فایل صوتی خلاصه آن را بشنویم:
جانداران مختلف، روش‌های متفاوتی برای گوارش و جذب مواد غذایی دارند:
انتشار
برخی جانداران، مواد مغذی را از سطح یاخته یا بدن و به طور مستقیم از محیط اطراف دریافت می‌کنند.
کرم کدو که فاقد دهان و دستگاه گوارش است، مواد مغذی را از سطح بدن جذب می‌کند. (محیط اطرافش، دستگاه گوارش جانور میزبان می‌باشد.)
واکوئول گوارشی
پارامسی که از آغازیان است دارای این نوع گوارش می‌باشد.
گوارش در پارامسی
- با حرکت مژک‌ها غذا را از محیط به حفره دهانی منتقل می‌کند.
- در انتهای حفره، واکوئول غذایی از جنس غشا تشکیل می‌شود.
- واکوئول غذایی درون سیتوپلاسم حرکت می‌کند و لیزوزوم به آن می‌پیوندد.
- لیزوزوم آنزیم‌های خود را به درون واکوئول آزاد کرده و واکوئول گوارشی تشکیل می‌شود.
- مواد گوارش یافته از واکوئول خارج می‌شوند و مواد دفعی درون واکوئول باقی می‌مانند.
- به این واکوئول که حاوی مواد دفعی می‌باشد، واکوئول دفعی می‌گویند.
- محتویات این واکوئول، از راه منفذ دفعی یاخته خارج می‌شود.
فلش کارت بالا، نمونه‌ای از فلش‌کارت‌های جامع زیست ماست و باعث می‌شود زیست کنکور را دیگر فراموش نکنید! برای اطلاعات بیشتر روی فلش‌کارت زیست کلیک کنید.
حفره گوارشی
حفره گوارشی در هیدر
- در این نوع جانداران کیسه‌ای وجود دارد که به آن حفره گوارشی گویند.
- این حفره فقط یک سوراخ برای ورود و خروج مواد دارد.
- آنزیم‌های ترشح شده از برخی از یاخته‌های این حفره (نه همه یاخته‌ها) گوارش خارج سلولی را آغاز می‌کنند.
- یاخته‌های حفره، ذرات غذایی را به روش درون‌بری (اندوسیتوز) دریافت کرده و گوارش درون سلولی را آغاز می‌کنند.
لوله گوارش
در این نوع گوارش دهان و مخرج وجود دارد که امکان حرکت یک طرفه غذا را فراهم می‌کند.
لوله گوارش در ملخ
- با استفاده از آرواره‌ها، مواد غذایی را خرد و به دهان منتقل می‌کند.
- غذای خرد‌شده از طریق مری به چینه‌دان (بخش حجیم انتهای مری که در آن غذا ذخیره و نرم می‌شود) وارد می‌شود.
- سپس غذا به بخش کوچکی به نام پیش‌معده وارد می‌شود.
نکته: دیواره پیش‌معده دندانه‌هایی دارد که به خرد شدن بیشتر مواد غذایی کمک می‌کنند.
- معده و کیسه‌های معده، آنزیم‌هایی ترشح می‌کنند که به پیش‌معده وارد می‌شوند. (گوارش مکانیکی و گوارش شیمیایی در پیش‌معده انجام می‌گیرد.)
- جذب مواد گوارش‌یافته، در معده صورت می‌گیرد.
- مواد گوارش نیافته، از معده به روده و از روده وارد راست روده می‌شوند و آب و یون‌هایشان جذب می‌شود و سپس از مخرج دفع می‌شوند.
یادآوری: تنفس در حشرات مانند ملخ از نوع نایدیسی است.
پرندگان دانه‌خوار
- پرندگان دانه‌خوار نیز چینه‌دان دارند. (محل ذخیره مواد غذایی)
- بخش عقبی معده در این پرندگان ساختاری ماهیچه‌ای است و سنگدان نامیده می‌شود.
- سنگدان با سنگریزه‌هایی که پرنده می‌بلعد، فرایند آسیاب کردن غذا را تسهیل می‌کند.
پستانداران نشخوارکننده (گاو و گوسفند)
معده چهار قسمتی دارند، شامل:
- کیسه بزرگی به نام سیرابی
- بخشی به نام نگاری
- یک اتاقک لایه لایه به نام هزارلا
- معده واقعی یا شیردان
گوارش در پستانداران نشخوار کننده
- ابتدا غذای نیمه‌جویده بلعیده و وارد سیرابی می‌شود و در آنجا به کمک میکروب‌ها تاحدی گوارش می‌یابد.
- توده‌های غذا سپس به نگاری وارد می‌شود و سپس به دهان برمی‌گردند.
- غذا به‌طور کامل جویده و به سیرابی بازمی‌گردد و بیشتر حالت مایع پیدا می‌کند و وارد نگاری می‌شود.
- سپس از نگاری به هزارلا رفته و تا حدودی آبگیری می‌شوند.
- سرانجام وارد شیردان می‌شوند و آنزیم‌های گوارشی وارد عمل شده و گوارش ادامه پیدا می‌کند.
در صورتی که برای زیست سال دهم، نیاز به یک آموزش جامع و مفهومی دارید، استفاده از بسته مفهومی زیست دهم را به شما توصیه میکنم. برای اطلاعات بیشتر بر روی تصویر زیر کلیک کنید:
دانلود فایل PDF خلاصه‌ای از تنوع گوارش در جانداران زیست دهم
در انتهای توصیه میکنم به مطالب زیر هم سر بزنید:
- خلاصه‌ای از تنفس زیست دهم
- خلاصه ای از قلب زیست دهم
- خلاصه ای از کلیه زیست دهم
- خلاصه ای از گوارش و جذب مواد
- خلاصه ای از تنفس جانداران
برای دریافت مطالب کنکوری بیشتر، عضو کانال تلگرام زیست کنکور و پیج اینستاگرام زیست ما بشوید و برای تماشای کلیپ های آموزشی به کانال آپارات ما نیز مراجعه کنید.
اگر شما هم راجع به ”تنوع گوارش در جانداران زیست دهم” سوالی دارید، زیر همین پست بنویسید. قول می دهیم تا جای ممکن پاسخ دهیم.
