سبد خرید شما خالی است.
تولید مثل غیرجنسی در گیاهان، یک گفتار کوچک از زیست یازدهم است که مقدمه‌ای بر تولیدمثل گیاهان است. در تولید مثل غیرجنسی نیازی به دو والد نر و ماده نیست و یک والد، بدون لقاح، فرزندی مشابه خود را تولید می‌کند. در ادامه نکات مهم و کنکوری این قسمت از زیست گیاهی را فرا خواهید گرفت.
انواع تولید مثل غیرجنسی در گیاهان
تکثیر با بخش‌های رویشی
- ساقه، برگ و ریشه بخش‌های رویشی گیاه هستند.
- گیاهان می‌توانند به روش غیر جنسی و با استفاده از بخش‌های رویشی تکثیر یابند. مثال: جوانه‌ها در ریشه درخت آلبالو
- معمولا برای تکثیر گیاهان از بخش‌های رویشی استفاده می‌شود.
۱- روش قلمه زدن
در این روش قطعه‌هایی از ساقه گیاه را در خاک یا آب گذاشته و گیاهی را تکثیر می‌دهیم.
۲- روش پیوند زدن
در این روش قطعه‌ای از گیاه مثل جوانه یا شاخه به نام پیوندک، روی تنه گیاه دیگری که به آن پایه می گویند، پیوند زده می‌شود.
گیاه پایه، ویژگی‌هایی مانند مقاومت به بیماری‌ها، سازگار با خشکی یا شوری دارد در حالی که گیاهی که پیوندک از آن گرفته می‌شود، مثلاً میوه مطلوب دارد.
۳- روش خوابانیدن
در این روش بخشی از ساقه یا شاخه را که دارای گره است، با خاک می‌پوشانند و بعد از مدتی از محل گره، ریشه و ساقه برگ‌دار ایجاد می‌شود و با جدا کردن از گیاه مادر، گیاه جدیدی ایجاد می‌شود.
ساقه های تخصص یافته
انواعی از ساقه‌ها در گیاهان وجود دارند که برای تولیدمثل غیر جنسی ویژه شده‌اند.
۱- زمین ساقه (ریزوم)
به طور افقی زیر خاک رشد می‌کند و همانند ساقه هوایی، جوانه انتهایی و جانبی دارد. ریزوم پایه‌های جدیدی در محل جوانه‌ها تولید می‌کند. مثال: زنبق
فلش کارت بالا، نمونه‌ای از فلش‌کارت‌های جامع زیست ماست و باعث می‌شود زیست کنکور را دیگر فراموش نکنید! برای اطلاعات بیشتر روی فلش‌کارت زیست کلیک کنید.
۲- غده
ساقه زیرزمینی است و مواد غذایی در خود ذخیره دارد. مثال: سیب‌زمینی. بر روی سطح سیب‌زمینی جوانه‌هایی تشکیل شده که برای تکثیر گیاه از قطعه‌های حاوی جوانه آن استفاده میکنند.
۳- پیاز
ساقه زیر زمینیِ کوتاه و تکمه‌مانندی دارد که برگ‌های خوراکی به آن متصل‌اند. از هر پیاز، تعدادی پیاز کوچک ایجاد می‌شود که هر کدام گیاهی جدید تشکیل می‌دهند. مثال: پیاز، لاله، نرگس
۴- ساقه رونده
به طور افقی روی خاک رشد می‌کند. مثال: توت‌فرنگی. گیاهان توت‌فرنگی جدید، در محل گره‌ها، ایجاد می‌شوند.
نکته: شلغم یک ریشه غده‌ای گیاه است ولی سیب‌زمینی ساقه غده‌ای است.
فنّاوری و تکثیر گیاهان
از فن کشت بافت برای تولید گیاهان با ویژگی‌های مطلوب و تولید انبوه آنها در آزمایشگاه استفاده می‌شود.
چگونگی انجام فن کشت بافت
- در این فن، یاخته یا قطعه‌ای از بافت گیاهی در محیط کشت گذاشته می‌شود.
- این محیط کشت حاوی مواد مورد نیاز برای رشد و نمو گیاه و عاری از میکروب می‌باشد.
- یاخته و بافت در شرایط مناسب، با تقسیم میتوز، توده‌ای از یاخته‌های هم شکل را به وجود می‌آورند که کال نامیده می‌شود.
- کال می‌تواند به گیاهانی تمایز پیدا کند که از نظر ژنتیکی یکسان هستند.
- تمامی مراحل کشت در محیطی سترون (فاقد میکروب) انجام می‌شوند.
در صورتی که برای زیست سال یازدهم، نیاز به یک آموزش جامع و مفهومی دارید، استفاده از بسته مفهومی زیست یازدهم را به شما توصیه میکنم. برای اطلاعات بیشتر بر روی تصویر زیر کلیک کنید:
دانلود فایل PDF خلاصه‌ای از تولیدمثل غیرجنسی در گیاهان زیست یازدهم
در انتهای توصیه میکنم به مطالب زیر هم سر بزنید:
برای دریافت مطالب کنکوری بیشتر، عضو کانال تلگرام زیست کنکور و پیج اینستاگرام زیست ما بشوید و برای تماشای کلیپ های آموزشی به کانال آپارات ما نیز مراجعه کنید.
اگر شما هم راجع به ” تولیدمثل غیرجنسی در گیاهان” سوالی دارید، زیر همین پست بنویسید. قول می دهیم تا جای ممکن پاسخ دهیم.
باحاله
ممنون