دانلود رایگان فایل‌های صوتی خلاصه زیست کنکور دانلود پادکست زیست

نحوه موازنه معادله شیمیایی از شیمی دهم

نکات کنکوری و مهم موازنه کردن معادله شیمیایی شیمی دهم
  آموزش شیمی کنکور   زمان مطالعه دقیقه  21 / 04 / 1401

به معادله‌ای که در آن تعداد و نوع اتم ها در دو طرف معادله باهم برابر باشند، معادله موازنه شده می‌گویند. در این مقاله قصد داریم به صورت خلاصه نحوه موازنه کردن معادلات شیمیایی را بررسی کنیم.

علت موازنه کردن یک معادله

  • بر اساس قانون پایستگی جرم، در یک واکنش، جرم کل مواد موجود در مخلوط واکنش ثابت است. طبق این قانون در یک واکنش شیمیایی اتم به‌وجود نمی‌آید یا از بین نمی‌رود بلکه فقط آرایش اتم‌‌ها کنار یکدیگر تغییر می‌کند.
  • پس باید تعداد و نوع اتم قبل از انجام واکنش با تعداد و نوع اتم بعد از انجام واکنش با یکدیگر برابر باشند.
  • موازنه یک معادله شیمیایی با قرار دادن ضریب‌های مناسب قبل از فرمول یا نماد شیمیایی مواد شرکت کننده در واکنش صورت می‌گیرد.

مثال: برای مثال واکنش سوختن متان را مشاهده می‌کنید:

CH۴(g)+ O۲(g)  H۲O(g) + CO۲(g)

در این واکنش تعداد اتم‌های کربن در واکنش دهنده‌ها و فراورده‌ها برابر ۱ می‌باشد اما تعداد هیدروژن و اکسیژن در دو طرف معادله با هم برابر نیست. برای اینکه تعداد اتم‌های این دو عنصر نیز در دو طرف معادله برابر شود به O۲ و H۲O ضریب ۲ داده می‌شود و معادله موازنه شده به دست می‌آید.

CH۴(g)+۲O۲(g)  ۲H۲O(g)+CO۲(g)

  • در معادله شیمیایی موازنه شده نیازی به نوشتن ضریب ۱ نیست.
  • به ضرایبی که برای موازنه کردن واکنش‌های شیمیایی استفاده می‌شود تعداد مولکول‌ها و یا تعداد مول‌های مواد شرکت کننده در واکنش گفته می‌شود، یعنی در معادله بالا می‌توان گفت یک مولکول متان با دو مولکول اکسیژن ترکیب شده در نتیجه یک مولکول کربن‌دی‌اکسید و دو مولکول آب تولید می‌شود و یا یک مول متان با دو مول اکسیژن ترکیب شده و یک مول کربن‌دی‌اکسید و دو مول آب تولید می‌شود.
  • ضرایبی که برای موازنه به کار می‌رود باید کوچک‌ترین عدد صحیح ممکن باشد.

مثال: برای مثال حالت ۳ در واکنش زیر صحیح می‌باشد. زیرا در حالت اول ضریب کسری به کار رفته است و حالت دوم ضرایب استفاده شده برای موازنه کوچک‌ترین ضریب صحیح ممکن نیست.

H۲(g)+۱/۲O۲(g)  H۲O(g)

۴H۲(g)+۲O۲(g)  ۴H۲O(g)

۲H۲(g)+ O۲(g)  ۲H۲O(g)

برای موازنه کردن یک واکنش شیمیایی تغییر زیروند‌های عددی یا کم و زیاد کردن مواد شرکت کننده در واکنش و یا تغییر در فرمول شیمیایی آن‌ها به هیچ وجه مجاز نیست.

روش وارسی برای موازنه کردن واکنش‌های شیمیایی

برای موازنه واکنش‌های شیمیایی روش‌های مختلفی وجود دارد که یکی از این روش‌ها روش وارسی است. روش وارسی نیز به شکل‌های گوناگونی انجام می‌شود که یکی از آن‌ها به صورت زیر می‌باشد:

۱- ابتدا معادله‌ واکنش را با استفاده از نمادها و فرمول‌های شیمیایی می‌نویسیم.

۲- ترکیبی را که بیشترین تعداد اتم را دارد انتخاب می‌کنیم.

۳- ابتدا اتم‌های عناصر فلزی در ترکیب انتخاب شده در دو طرف معادله را موازنه می‌کنیم.

۴- سپس اتم‌های عناصر نافلزی در ترکیب انتخاب شده در دو طرف معادله را موازنه می‌کنیم.

۵- در نهایت ابتدا اتم‌های H و سپس اتم‌های O را موازنه می‌کنیم.

۶- به صورت قراردادی، ضرایب بکار رفته در معادله واکنش باید کوچکترین عدد صحیح (غیرکسری) باشند.

نکته: در مورد یون‌های چند اتمی مانند PO۴ ، SO۴ و… باید آن‌ها را به صورت یک مجموعه یا ترکیب در نظر گرفت. مثلاً تعداد کل بنیان SO۴را در دو طرف معادله موازنه می‌کنیم.

مثال: حال برای درک بهتر مطلب به موازنه دو واکنش زیر می‌پردازیم.

C۴H۱۰ +  O۲   ?  CO۲ + H۲O

FeCl۲ + AgNO۳ ? Fe(NO۳)۲ +  AgCl

برای موازنه واکنش اول، ابتدا C۴H۱۰  را برای شروع موازنه انتخاب می‌کنیم چون بیشترین تعداد اتم را داراست.

برای موازنه C ضریب ۴ را برای CO۲ قرار می‌دهیم.

برای موازنه H ضریب ۵ را برای H۲O  قرار می‌دهیم.

C۴H۱۰ +  O۲   ?  ۴CO۲ + ۵H۲O

حال در طرف راست ۱۳ اتم O داریم.

پس برای O۲ در چپ ضریب ۱۳/۲ را قرار می‌دهیم.

C۴H۱۰ + ۱۳/۲ O۲   ?  ۴CO۲ + ۵H۲O

حالا کل ضرایب را در ۲ ضرب می‌کنیم که ضریب کسری نداشته باشیم.

۲C۴H۱۰ +  ۱۳O۲   ?  ۸CO۲ + ۱۰H۲O

برای موازنه معادله دوم موازنه را از بنیان چند اتمی NO۳  شروع می‌کنیم و ضریب ۲ را برای AgNO۳  در سمت چپ قرار می‌دهیم.

FeCl۲ + ۲AgNO۳ ? Fe(NO۳)۲ +  AgCl

حال برای آنکه Ag در دو طرف موازنه باشد ضریب ۲ را برای AgCl در سمت راست قرار می‌دهیم.

FeCl۲ + ۲AgNO۳ ? Fe(NO۳)۲ +  ۲AgCl

حال معادله موازنه می‌باشد.

در صورتی که برای شیمی سال دهم، نیاز به یک آموزش جامع و مفهومی دارید، استفاده از بسته مفهومی شیمی دهم را به شما توصیه می‌کنم. برای اطلاعات بیشتر بر روی تصویر زیر کلیک کنید:

دی وی دی مفهومی شیمی دهم
خرید دی وی دی مفهومی شیمی دهم

دانلود فایل PDF خلاصه‌ای از موازنه کردن معادله شیمیایی شیمی دوازدهم

در انتهای توصیه می‌کنم به مطالب زیر هم سر بزنید:

برای دریافت مطالب کنکوری بیشتر، عضو کانال تلگرام شیمی کنکور و پیج اینستاگرام شیمی ما بشوید و برای تماشای کلیپ های آموزشی به کانال آپارات ما نیز مراجعه کنید.

اگر شما هم راجع به ”موازنه کردن معادله شیمیایی شیمی دهم ” سوالی دارید، زیر همین پست بنویسید. قول می دهیم تا جای ممکن پاسخ دهیم.

از کجا شروع کنم؟پیشنهاد می‌کنیم مسیر زیر را برای مطالعه و یادگیری طی کنید.

روح اله ابوالحسنی

همیشه آرزو داشتم بعد از کنکور، رازهای موفقیتم را با دیگران به اشتراک بگذارم، آن آرزو اکنون «نکته زیست» نام دارد...

درباره این مطلب نظر دهید !

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پرفروش‌ترین محصولات

محصولاتی که بهترین بازخورد را داشته‌اند

پیشنهاد ‌‌ امروز

در این کتاب 90 صفحه‌ای به شما روش‌هایی را آموزش خواهم داد که بدون افزایش ساعت مطالعه، به رتبه و تراز بهتری برسید! اگر به دنبال قبولی پزشکی هستید، حتماً این کتاب را مطالعه کنید...

مشاهده